Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Yazarları Birliği, 18-21 Şubat 2015 tarihlerinde Afyonkarahisar’da düzenlenen OKUMA KÜLTÜRÜ VE Z-KÜTÜPHANE ÇALIŞTAYI’nda ele alınan başlıklar ile ilgili görüş ve önerilerimiz.

Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Yazarları Birliği’ni çalıştayda temsil eden Yönetim Kurulu Başkanımız Bican Veysel YILDIZ ile Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Yazarları Birliği Akademik Kurulu Başkanımız Tacettin ŞİMŞEK’in çalıştay sonunda çalıştay katılımcılarına derneğimiz adına sundukları görüş ve önerileri dile getiren bildiri şöyle:

A. Söz Varlığının Tespiti:
belge-bvy-tac simsekKelime öğrenme çalışmaları üzerine öğretmenlerce örnek uygulamalar belirlenmeli ve paylaşılmalıdır
Söz varlığını tespit ve tasnif çalışmalarının ilkeleri, önceden çok sağlıklı bir şekilde ortaya konulmalıdır. Özellikle “söz” olarak neyin kabul edileceği belirlenmelidir. Başarılı bir sonuca bağlandığında eğitim alanındaki birçok faaliyeti doğrudan veya dolaylı yönlerden etkileyecek bu çalışmanın uzun vadeli bir planlamayla yürütülmesi gerektiğine inanmaktayız.
Almanya’daki Türk öğrencilerinin çift dilli okullarda okuyacakları Türkçe dersleri için doküman hazırlama çalışmalarımızda bu alanda başlattığımız sınıf seviyelerine göre sözcük belirleme çalışmalarımızdaki deneyim ve birikimlerimiz ile Derneğimizin Yönetim Kurulu Başkanı Bican Veysel Yıldız ile Akademik Kurul Başkanı Yrd.Doç.Dr. Tacettin Şimşek tarafından iki yıldan beri devam eden çocuk edebiyatı metinlerinde ve uzaktan eğitim yazarlık okulu yaratıcı yazarlık metinlerinin söz varlığının belirlenmesine yönelik çalışmalarındaki deneyimlerinden yararlanmak istenirse her türlü işbirliğine hazır olduğumuzun Milli Eğitim Bakanlığı ve paydaşları tarafından bilinmesini isteriz.

B. Z-Kütüphaneler ve Erişilebilir Kütüphane:
Z-Kütüphanelerin ve diğer okul kütüphanelerinin işlevini yerine getirebilmesinin en önemli iki engelinin olduğunu gözlemekteyiz:
a) Kitapların güncel ve öğrenci seviyesine uygun olmaması.
Bu sorunun çözümü için çocuk ve gençlik edebiyatı yazarları, eğitimciler, yayıncılar, pedagog ve psikologlardan oluşan bir komisyonla güncelleme yapılabilir.
Okul kütüphanelerinde öğrenci ve öğretmenler için bulunması gereken çocuk ve gençlik edebiyatı eserlerinin belirlenmesi ve 100 Temel Eser listelerinin güncellenmesine yönelik çalışmalarda her türlü işbirliğine hazır olduğumuzun bilinmesini isteriz.
b) Kütüphaneleri açık tutacak, öğrencilerin ihtiyaç ve beklentilerine cevap verebilecek yeterlikte kütüphanecilerin olmaması.
İstihdam edilecek personelin hem kadrosunun alınma sürecinin hem bunun getireceği ekonomik yükün karşılanmasının güçlüklerinden dolayı konuya acil ve geçici olmasına rağmen maliyeti azaltacak, başlangıcı gerçekleştirerek süreci işletecek bir çözüm olarak;
1. Kütüphane öğretmenliği için ilk aşamada bakanlık taşra teşkilatlarınca İŞKUR’un Anadolu’da işsizliği azaltmaya yönelik geçici personel istihdamı çalışmalarından yararlanarak okullara kütüphanecilik, dokümantasyon, Türk Dili ve Edebiyatı, Türkçe öğretmenliği bölümlerinden ya da değişik branşlarda öğretmenlik alanlarından mezun kişiler işe alınarak personel istihdamıyla ilgili acil, geçici çalışma yapılabilir.
Bu tarz bir uygulama şu anda Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da birçok ilde okullara temizlik elemanı istihdamıyla zaten İŞKUR tarafından uygulanmaktadır.
2. Çok yakın bir tarihte başlatılan “İşte Eğitim” uygulaması, öğrencilere SGK ve maaşları İŞKUR tarafından karşılanarak eğitimini aldıkları alanda çalışma imkanı veriyor. Kütüphanelerde görev almak isteyen gençlerin işi uygulayarak öğrenmesine de katkı sağlayacak olan “İşte Eğitim” ile geçici istihdam için ilgili bölümleri bulunan üniversiteler ile MEB işbirliği yapabilir.
Z-Kütüphanelerin daha işlevsel bir duruma gelmesi ve toplum tarafından daha yakından tanınıp bilinmesi için Z-Kütüphanelerde düzenlenebilecek etkinlikler için önerilerimiz:
 Dedemle/ninemle masal günü
 Huzurevleri arasında masal ve hikaye anlatma yarışması
 Kukla gösterileri, çocuk şarkıları ve şiir dinletileri, masal anlatımları, öğrenci, öğretmen ve anne babalar ile kütüphane buluşmaları, söyleşiler, imza günleri
 Kitap, şiir, resim, fotoğraf sergileri
 Toplu okuma etkinlikleri
 Kitap yorumlama, eleştirme çalışmaları
Açılmış ve açılacak Z-Kütüphanelere çocuk edebiyatımızın yerli karakterlerinin, önemli çocuk edebiyatı şair ve yazarlarının isimleri verilerek bu kütüphanelerin isimleriyle, çocuk edebiyatına bilinirlik katkısı sağlanabilir.
Okul kütüphanelerini etkili ve verimli kullanmaya yönelik örnek uygulamaların bilinmesi, örnek alınarak yaygınlaşması için sadece bu alandaki örnek çalışmaları hedefleyen Kitap Okutma ve Kütüphane Çalışmalarında Güzel Örnekler çalışmaları yapılmalı ve bunları tanıtan kitaplar MEB tarafından basılıp okullara dağıtılmalı, dijital ortamda da bu çalışmalar paylaşılmalıdır.
Z-Kütüphanelere verilebilecek isim önerilerimiz: Nasrettin Hoca, Keloğlan, Hacivat ile Karagöz, Alp Er Tonga, Barış Manço, Cahit Uçuk, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Eflatun Cem Güney, Mustafa Ruhi Şirin, Kemalettin Tuğcu, Rıfkı Kaymaz, Cahit Zarifoğlu vb.

Masal Odası: İmam Hatip Okullarında mescit olarak kullanılan alanlarda yerlerin halı oluşu ve alanın varlığı avantajı kullanılarak buralarda duvar kenarlarına şark odası tarzı sedirler, üzerlerine halı yastıklar, minderler ve kilimler konularak oturma alanları oluşturulabilir. Bu oturma alanlarının duvarlarına kitaplık rafları, oturma bölümlerinin sedir altı kısımlarına ayakkabılık ve malzeme dolapları yapılarak kütüphane oluşturulabilir. Bu mescit ve kütüphaneyi bir arada barındıran mekanlar, namaz vakitleri dışında, grup okumaları, drama çalışmaları ve masal odası olarak kullanılabilir.
Masal Odası uygulamaları için başta İmam Hatip Okullarının mescit alanları olmak üzere her okul türünde birer boş sınıf kullanılabilir. Bu mekanlar, görselliği öne çıkarmak adına çok fazla resim ve fotoğrafa boğulmadan masal, Manas anlatıcılığı, meddah, ortaoyunu, tandır başı sohbetleri vb. sözlü gelenek unsurlarını hissettirecek bir şekilde düzenlenebilir. Düzenlemelerde özellikle yerli kültür unsurlarının hissettirilmesine özen gösterilmelidir.
Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Yazarları Birliği olarak Z-Kütüphaneler başta olmak üzere kütüphanelerde masal anlatımları, kukla gösterileri, çocuk şarkıları ve şiir dinletileri, öğrenci, öğretmen ve anne babalar ile kütüphane buluşmaları, söyleşiler, imza günleri, düzenlemeye hazırız.

C. Okuma Kültürü Oluşturma:
1. Öğretmenlere okuma alışkanlığı kazandırma çalışmaları yapılmalı.
2. Aileleri okuma eyleminin içine alacak projeler hazırlanmalı. Başta anneler olmak üzere ailenin diğer bireyleri de öğrencilerin okuma ve yazma eyleminin paydaşı olmaya teşvik edilmelidir.
Derneğimizin hazırladığı OKUYAN ANNELER-YAZAN ÇOCUKLAR projesi bu açıdan incelenebilir. Projenin yaygınlaştırılmasında MEB ile işbirliği yapabiliriz.
3. Sözlü edebiyat ürünlerini okullara taşıma etkinlikleri yapılmalı- masal anlatma – türkü dinletileri-ninniler-bilmeceler-tekerlemeler…
Huzurevlerindeki yaşlılardan yetenekli ve ilgili olanlara masal anlatma eğitimi verilerek bunları da hayata bağlayacak bir ortak çalışma yapılabilir.
Nineler-dedeler masal, bilmece ve ninni çalışmalarının içine çekilebilir.
Çalıştayda farklı birimlerin alanlarına müdahil olunmamasına özen gösterildiğinden öğretmen yetkinliğine dair söylemler asgariye indirilmeye çalışıldı. Buna rağmen asıl sorunun öğretmen yetkinliği ve gönüllüğünde olduğu da çokça dillendirildi. Bu yüzden öğretmenlerin uygulamaları daha iyi anlaması ve model alması için okul kütüphanelerini etkili ve verimli kullanmaya yönelik çalışmalar içinden Kitap Okutma ve Kütüphane Çalışmalarında Güzel Örnekler belirlenmeli, bunları tanıtan kitaplar MEB tarafından basılıp okullara dağıtılmalı, bu çalışmalar dijital ortamda paylaşılmalıdır.
Sonuçların Öğretmen Yetiştirme Genel Müdürlüğüne, Diyanet İşleri Başkanlığına, Eğitim ve İlahiyat Fakültelerine kitapçık olarak iletilmesi sağlanmalıdır.
Okuma ve yazma kültürünün en önemli etki ayağı olan basılı, görsel ve sanal medyanın temsilcileriyle ortak çalışmalar yapılmalı; elde edilen sonuçlar, öneri ve beklentiler onlara da duyurulmalıdır.
Okuma, dinleme, konuşma, yazma, drama eğitimi kitapları akademik detaya kaçmadan sade ve uygulamaya yönelik tarzda hazırlanarak MEB tarafından basılıp dağıtılmalıdır.
Yapılandırmacı eğitim anlayışının, öğretim metotlarının, ölçme ve değerlendirme yaklaşımının idareci, öğretmen, veli ve öğrenciler tarafından tam olarak anlaşılmadığı tespitinde tüm katılımcılar ortak görüş bildirmiştir. Bunun kitapçıklarla ve seminerlerle ilgililere yeniden anlatılması gerekmektedir.
Oyuncak sektörüyle kendi edebiyatımızın unsurlarının (Keloğlan, Karagöz, Nasrettin Hoca, destan kahramanlarımız vb.) üretilmesini teşvik etmede işbirliği yapılmalı. MEB anaokulu ve ana sınıfları için oyuncak ve diğer materyalleri üretme ve teminde buna özen göstermelidir.
Milli Eğitim Bakanlığı yazar öğretmenleri tespit ve taltif etmelidir.
Öğretmenlerin sempozyum ve diğer bilimsel toplantılara katılımlarını kolaylaştıracak yönetmelik hazırlanmalıdır.
Türkçe ve edebiyat derslerinin sınavlarında test yönteminden uzaklaşılması, öğrencilerin kişisel düşüncelerini, yorumlarını ifadelerini ortaya koyabilecekleri, yazılı cevaplar vereceği soruların daha çok tercih etmelerini sağlayacak önlemler alınmalıdır.
Türkçe ve edebiyat öğretmenlerinin kompozisyon soruları sorma ve bunların cevaplarını inceleme işini daha titizlikle yapmaları sağlanmalıdır.
Yazma kültürü oluşturmadan okuma kültürünün oluşturulamayacağına inanıyoruz. Bu nedenle başta Seçmeli Yazma Becerileri dersini okutan öğretmenler olmak üzere süreç içerisinde tüm Türkçe ve Edebiyat öğretmenlerine hizmet içi eğitim yoluyla yazarlık okulu/yazı atölyesi çalışmaları düzenlenmelidir.
Derneğimiz tarafından İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bu tip bir çalışmayı birlikte yapabileceğimize dair dosya sunulmuştur. MEB merkez teşkilatıyla da öğretmenlere yazı eğitimi verilmesi konusunda deneyimlerimizi paylaşmaya ve işbirliğine hazırız.
Öğrencilerin ders, ödev, performans çalışmaları içinde düşünmeyecekleri daha özgür ve özgün yazma çalışmalarının teşvik edilmesi için derneğimizce planlanan Liseler ve Ortaokullar Arası Fanzin Yarışması bakanlıkça desteklenebilir, bu yarışma ortaklaşa düzenlenebilir.
Yaratıcı okuma çalışmalarında Almanya’nın Hamburg eyaletinde Türkçe eğitimi alan öğrenciler ve öğretmenlerce kullanılmakta olan Okuma Günlüğü adlı çalışmamızdan yararlanılabilir. MEB Yayınlar Dairesi Başkanlığı isterse bu eserimizi yayınlayarak öğretmen ve öğrencilere uygulatabilir.
Çalıştayın ve bunu destekleyen çalışmalarınızın her türlü takdire layık olduğuna inanıyoruz. Emeği geçen, katkı sunan herkese ve her kuruma çocuklar ve çocuk edebiyatı yazarları adına teşekkür ediyoruz.
Çocuk ve Gençlik Edebiyatı alanı ile ilgili tüm çalışmalarda MEB, Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Eğitim Araçları ve Yayımlar Dairesi, katılımcı STK ve üniversiteler ile paydaş olarak işbirliği yapmaya hazır olduğumuzun bilinmesini isteriz.

Bican Veysel YILDIZ
Çocuk ve Gençlik Edebiyatı
Yazarları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı

Tacettin ŞİMŞEK
Çocuk ve Gençlik Edebiyatı
Yazarları Birliği Akademik Kurulu Başkanı